Signaalmodel Overdrachtsbelasting voor aangiftes (OVB)

Voor de Overdrachtsbelasting (OVB) is een speciaal signaalmodel ontwikkeld dat toezicht ondersteunt op het gebruik van het verlaagd tarief en de startersvrijstelling. De uitworpredenen zijn (in)direct gebaseerd op wettelijke bepalingen. Alle aangiftes waarin aanspraak wordt gemaakt op deze gunstige regelingen, worden automatisch door dit risicomodel gehaald en geregistreerd.

Het is een algoritme dat afwijkingen in de aangiftegegevens signaleert. Het controleert of de opgegeven waarden overeenkomen met de wettelijke criteria die gelden voor het verlaagd tarief of de startersvrijstelling. Wanneer er afwijkingen worden gevonden, kent het algoritme per uitvalreden een score toe. Deze scores worden vervolgens cumulatief weergegeven aan de behandelaars van OVB-aangiftes. Op basis van deze scores kunnen behandelaars gericht actie ondernemen.

Het uiteindelijke doel van het algoritme is dan ook om effectief toezicht te houden op het juiste gebruik van de fiscale regelingen binnen de OVB.

Het algoritme maakt het mogelijk om OVB-aangiftes systematisch en grondig te controleren. Dit versterkt de kwaliteit van het toezicht en zorgt ervoor dat burgers en ondernemingen sneller duidelijkheid krijgen over hun aangifte. Zonder de signalen die het algoritme genereert, is gericht toezicht nauwelijks uitvoerbaar.

We willen dit toezicht op een zorgvuldige en data-gedreven manier uitvoeren. Het algoritme fungeert hierbij als een ondersteunend hulpmiddel voor medewerkers van de Belastingdienst. Hierdoor kunnen zij aangiftes nauwkeuriger, efficiënter en op een uniforme manier beoordelen.

Bij dit signaalmodel is altijd sprake van een menselijke tussenkomst bij het nemen van beslissingen. Het algoritme detecteert en selecteert data-afwijkingen in de aangifte ten opzichte van de wetgeving, in de vorm van signalen. Het is de OVB-medewerker van de Belastingdienst die de beslissing neemt.

De Algemene wet bestuursrecht (Awb) schrijft voor dat het handelen van de overheid transparant en rechtmatig is. De Belastingdienst neemt bij de toepassing en ontwikkeling van algoritmen, de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in acht.

De Belastingdienst stelde voorwaarden op voor de ontwikkeling van algoritmes, een kwaliteitsframework. Hierin staan de gevolgde regels en afspraken bij de ontwikkeling van het algoritme. De voorwaarden van de Auditdienst Rijk zijn hierbij leidend. Op vaste momenten controleert de Belastingdienst of het algoritme nog steeds voldoet aan de kwaliteitseisen.

In het algoritme worden gegevens gebruikt die zijn verzameld voor verschillende belastingwetten. Zoals de AVG voorschrijft worden er niet meer gegevens gebruikt dan noodzakelijk is.

De selectieregels worden periodiek beoordeeld en zo nodig bijgesteld om te blijven voldoen aan wet- en regelgeving.

• Privacy en AVG

Het gebruik van de gegevens wordt getoetst aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Door het toetsen van persoonsgegevens komen eventuele privacyrisico's in beeld en kunnen passende maatregelen worden genomen.

De AVG schrijft voor dat er niet meer gegevens gebruikt mogen worden dan noodzakelijk is. Dat heet dataminimalisatie. De Belastingdienst onderzoekt regelmatig of de gebruikte gegevens nog nodig zijn en dus gebruikt mogen worden.

• Gebruik bijzondere persoonsgegevens

In het algoritme wordt geen gebruik gemaakt van bijzondere persoonsgegevens.

• Gelijkheid en non-discriminatie

De selectieregels in het algoritme worden getoetst aan non-discriminatie-wetgeving. Het verwerken van zo min mogelijk persoonsgegevens verkleint het risico op directe discriminatie. Medewerkers die betrokken zijn bij de ontwikkeling en het beheer van de algoritmen, krijgen training over gegevensbescherming en vooroordelen. 

Het algoritme bestaat uit selectieregels die inhoudsdeskundigen hebben opgesteld op basis van wet- en regelgeving.

Het algoritme is niet zelflerend. Dat betekent dat het algoritme zichzelf niet ontwikkeld tijdens het gebruik ervan.